Αδένες στη μύτη και στον λαιμό μας, παράγουν συνεχώς βλέννη (ένα έως δύο λίτρα την ημέρα). Η βλέννη υγραίνει και καθαρίζει τις ρινικές κοιλότητες, υγραίνει τον αέρα, παγιδεύει και καθαρίζει την εισπνεόμενη ξένη ύλη και καταπολεμά τις λοιμώξεις. Αν και κατά κανόνα καταπίνεται ασυνείδητα, η αίσθηση ότι συσσωρεύεται στο λαιμό ή στάζει από το πίσω μέρος της μύτης, ονομάζεται Oπισθορρινικές Eκκρίσεις. Αυτή η αίσθηση μπορεί να προκληθεί από υπερβολικά παχύρρευστες εκκρίσεις ή από διαταραχές κατάποσης.
Τι προκαλεί την μη φυσιολογική παραγωγή εκκρίσεων;
Λεπτόρρευστες εκκρίσεις:
Αυξημένες λεπτόρρευστες εκκρίσεις μπορεί να οφείλονται σε κρυολογήματα και γρίπη, αλλεργίες, χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, σε λαμπερά φώτα, σε ορισμένα τρόφιμα – μπαχαρικά, σε εγκυμοσύνη και σε άλλες ορμονικές αλλαγές. Διάφορα φάρμακα (όπως τα αντισυλληπτικά και τα αντιυπερτασικά) και ανατομικές ανωμαλίες όπως το στραβό ρινικό διάφραγμα, μπορεί επίσης να προκαλέσουν αυξημένες εκκρίσεις.
Παχύρρευστες εκκρίσεις:
Αυξημένες παχύρρευστες εκκρίσεις συχνά προκύπτουν το χειμώνα λόγω ξηρότητας σε θερμαινόμενα κτίρια και σπίτια. Μπορεί επίσης να προκύψουν από φλεγμονές των παραρρινίων κόλπων (ρινοκολπίτιδα) ή της μύτης (ρινίτιδα) καθώς επίσης και από αλλεργίες, ειδικά σε τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Εάν οι λεπτόρευστες εκκρίσεις γίνουν παχύρευστες και αποκτήσουν πράσινο ή κίτρινο χρώμα, είναι πιθανό να οφείλονται σε μικροβιακή λοίμωξη των παραρρινίων όπλων (ρινοκολπίτιδα). Στα παιδιά, παχύρρευστες εκκρίσεις από τη μία πλευρά της μύτης μπορεί να σημαίνουν ότι κάτι έχει κολλήσει στη μύτη, όπως ένα φασόλι, ένα βαμμένο χαρτί ή ένα κομμάτι παιχνιδιού. Εάν παρατηρηθούν αυτά τα συμπτώματα, επικοινωνήστε άμεσα για εξέταση.
Πως επηρεάζεται η κατάποση;
Τα προβλήματα κατάποσης ενδέχεται να οδηγήσουν στη συσσώρευση στερεών ή υγρών στο λαιμό και στη δημιουργία οπισθορινικών εκκρίσεων. Όταν τα νεύρα και οι μύες στο φάρυγγα, στο λαιμό και στον οισοφάγο δεν αλληλεπιδρούν σωστά, μπορεί να συσσωρεύονται εκκρίσεις στο λάρυγγα και στις αναπνευστικές οδούς (τραχεία και βρόγχοι) προκαλώντας βραχνάδα, ανάγκη “καθαρισμού” του λαιμού και βήχα.
Διάφοροι παράγοντες συμβάλουν στα προβλήματα κατάποσης:
Οι μύες της κατάποσης με την ηλικία, χάνουν συχνά τη δύναμη και τον συντονισμό τους, καθιστώντας δύσκολη την ομαλή ροή των εκκρίσεων στο στομάχι.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, η κατάποση συμβαίνει πολύ λιγότερο και μπορεί να συγκεντρωθούν εκκρίσεις, με αποτέλεσμα το πρωί τα συμπτώματα να είναι εντονότερα το πρωί και να υπάρχει ανάγκη έντονου καθαρισμού του λαιμού μετά το ξύπνημα.
Όταν είμαστε νευρικοί ή αγχωμένοι, μπορεί να προκληθεί σπασμός στους μύες του λαιμού που δημιουργούν την αίσθηση ξένου σώματος στο λαιμό. Το συχνό καθάρισμα του λαιμού μπορεί να χειροτερέψει το πρόβλημα αυξάνοντας τον ερεθισμό.
Τα προβλήματα κατάποσης μπορεί επίσης να προκληθούν από τη Λαρυγγοφαρυγγική Παλινδρόμηση (ΛΦΠ). Αυτό δημιουργείται όταν υπάρχει παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο ή στο λαιμό. Η καούρα, η δυσπεψία και ο πονόλαιμος είναι συνηθισμένα συμπτώματα. Η ΛΦΠ μπορεί να επιδεινωθεί με την κατάκλιση, ειδικά μετά το φαγητό.
Πως επηρεάζεται ο λαιμός;
Οι οπισθορρινικές εκκρίσεις συχνά δημιουργούν πονόλαιμο. Αν και συνήθως δεν υπάρχει λοίμωξη, οι αμυγδαλές και άλλοι ιστοί στον λαιμό μπορεί να διογκωθούν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία ή αίσθηση ότι υπάρχει ένα ξένο σώμα στο λαιμό.
Πως αντιμετωπίζεται;
Μια σωστή διάγνωση απαιτεί λεπτομερή εξέταση των αυτιών, της μύτης και του λαιμού με ενδοσκοπικό και ενδεχομένως εργαστηριακό έλεγχο.
Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με τις ακόλουθες αιτίες:
Οι μικροβιακές λοιμώξεις αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά. Σε περιπτώσεις χρόνιας ρινοκολπίτιδας, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για να διανοιχτούν οι αποφραγμένοι κόλποι.
Οι αλλεργίες αντιμετωπίζονται με την αποφυγή των αιτιών και με φαρμακευτική αγωγή ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι χρήσιμη και η ανοσοθεραπεία (εμβόλια απευαισθητοποίησης για την αλλεργία).
Η Λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση αντιμετωπίζεται συντηρητικά με την ανύψωση της κεφαλής του κρεβατιού 15-20 εκ., αποφεύγοντας τα τρόφιμα και τα ποτά για δύο έως τρεις ώρες πριν από τον ύπνο, ακολουθώντας ειδική διατροφή και μειώνοντας το αλκοόλ και την καφεΐνη από την καθημερινότητα.
Η φαρμακευτική αγωγή βασίζεται σε χορήγηση φαρμάκων όπως Αναστολείς Αντλίας Προτωνίων (PPI), και αντιόξινων.
Όταν δεν είναι δυνατός ο προσδιορισμός της αιτίας, μπορεί να συστηθούν γενικά μέτρα που επιτρέπουν στις εκκρίσεις να περνούν πιο εύκολα. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά οι ηλικιωμένοι, χρειάζονται περισσότερα υγρά για να αραιώσουν τις εκκρίσεις. Η κατανάλωση περισσότερου νερού, η αποφυγή της καφεΐνης και η αποφυγή διουρητικών (φάρμακα που αυξάνουν την ούρηση) μπορεί να βοηθήσουν.
Οι ρινικές πλύσεις μπορεί να ανακουφίσουν και να βοηθήσουν στην απομάκρυνση των εκκρίσεων. Αυτές μπορούν να εκτελούνται δύο έως τέσσερις φορές την ημέρα με ειδική συσκευή ρινικών πλύσεων (Athomer®, Sinus Rinse®). Τέλος ακόμη και η χρήση απλών spray με φυσιολογικό ορό είναι επωφελής.
Προβλήματα Παραρρινίων Κόλπων (Ρινοκολπίτιδες):
Οι παραρρίνιοι κόλποι (ιγμόρεια, μετωπιαίοι κόλποι, ηθμοειδείς και σφηνοειδής) είναι κοιλότητες γεμάτες με αέρα που βρίσκονται στο κρανίο. Παροχετεύουν βλέννη μέσα στη μύτη από μικρά στόμια. Η απόφραξη των στομίων από οίδημα λόγω κρυολογήματος, γρίπης ή αλλεργιών μπορεί να οδηγήσουν σε οξεία λοίμωξη του κόλπου. Ένα ιογενές κρυολόγημα που επιμένει για 10 ή περισσότερες ημέρες μπορεί να έχει γίνει βακτηριακή λοίμωξη του κόλπου (Οξεία Ρινοκολπίτιδα). Η λοίμωξη αυτή μπορεί να αυξήσει την παραγωγή οπισθορρινικών εκκρίσεων.
Η Χρόνια Ρινοκολπίτιδα εμφανίζεται όταν παραμένει η απόφραξη των στομίων, προκαλώντας έτσι περαιτέρω οίδημα το βλεννογόνου των κόλπων. Υπάρχουν δυο κατηγορίες Χρόνιας Ρινοκολπίτιδας: Χρόνια Ρινοκολπίτιδα με ή χωρίς ρινικούς πολύποδες.
Οι ασθενείς με πολύποδες τείνουν να έχουν επίμονες και ενοχλητικές οπισθορρινικές εκκρίσεις.
Για την σωστή αντιμετώπιση πρέπει να πραγματοποιηθεί λεπτομερής ΩΡΛ έλεγχος, με ενδοσκόπηση, εργαστηριακές εξετάσεις και πιθανά απεικονιστικός έλεγχος με αξονική η μαγνητική τομογραφία.